MilliEğitim Bakanlığı (MEB) tarafından 2022-2023 eğitim öğretim yılı 1’inci dönem Açık Öğretim Lisesi sınavları çevrimiçi ortamda düzenleniyor. Sınavlar, örgün eğitimde görülen Türk dili ve edebiyatı, matematik, tarih, coğrafya, din kültürü gibi derslerden yapılıyor. Her dersin kendine ait kodları bulunuyor ve sınav zamanı geldiğinde öğrencilere dersin sayısal koduna göre sorular yöneltiliyor. Yani, 12’nci sınıftaki bir öğrenci 141 kodlu T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi için sınava girdiğinde bu koddaki dersi alan her öğrenciyle aynı soruları görüyor.
Öğrenciler belirlenen tarih aralığındaki 11 gün boyunca sınavlara erişebiliyor. Bu süre zarfı içinde örneğin 9’uncu sınıf matematik dersinden sorumlu olan bir öğrenci, sınav için belirlenen 9-20 Aralık tarihleri arasında istediği gün ve saatte sınavını başlatabiliyor. Sınavını başlattığı anda ise her ders için öğrencilere 20 soru yöneltiliyor. Bu 20 soru için öğrencilere sınav başlatıldığı andan itibaren 25 dakika veriliyor.
Sınav sırasında, bilgisayarda sınav sisteminin erişildiği sınav penceresi dışında herhangi başka bir pencere açılamıyor. Ayrıca arka planda çalışan ve internet bağlantısı kullanan uygulamalar varsa bunlar da kapatılıyor. Başka bir program, tarayıcı veya sayfa açılması hâlinde öğrenciye uyarı mesajı verilerek, açılan sayfanın kapatılmaması durumunda öğrencinin o derse ait sınavı iptal ediliyor.
Fakat Hürriyet’ten Melike Çalkap’ın haberine göre; öğrenciler sınava girdiği bilgisayar ekranı dışında, örneğin cep telefonlarıyla sınav ekranındaki soruların fotoğrafını kolaylıkla çekebiliyor. Çevrimiçi ortamda düzenlenen sınavı kendi başına yapmak istemeyen öğrenciler bu sayede cep telefonlarının kamerasıyla sınav sorularını fotoğraflıyor ve diğer öğrencilerle paylaşıyor.
Bir öğrencinin sınavını başlatmasıyla Telegram uygulamasında geçtimiz yılın mart ayında kurulan grupta hazır bekleyen öğrenciler, sınav sorularının cevaplarını hep birlikte araştırmaya koyuluyor ve cevapları sınavı çözen öğrenciyle anında paylaşıyor. Bu sayede aynı dersten sorumlu olan öğrenciler, sınav anında kendilerine sorulan bu soruların cevaplarını önceden öğrenerek rahatlıkla çözebiliyor.
Milli Eğitim Bakanlığı Açıköğretim yetkililerine göre, sınav sorularının Bakanlığın izni ve bilgisi olmadan paylaşılmasının birtakım yaptırımları bulunuyor. Bakanlık yetkilileri konuyla ilgili kanun içeriği hakkında şu bilgileri paylaştı: “İlgili kanunun hükümleri gereğince, MEB tarafından yapılan sınavlarda, sınav sorularını ve bunların cevaplarını internet, sosyal medya ve benzeri gibi platformlarda paylaşan öğrenciler hakkında işlemler yapılmaktadır. Buna göre, sınavda kopya girişiminde bulunan ve buna yardımcı olanlar 5 yıla kadar hapis ve para cezası talebiyle yargılanabiliyor. Sınav sorularını paylaşan öğrenci, sınavın yapıldığı tarihten itibaren 2 yıl süreyle Bakanlık tarafından yapılan ehliyet sınavları dahil hiçbir sınava başvuramıyor ve giremiyor.”
ÖNLEMEK MÜMKÜN MÜ
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selahattin Gelbal: “Açık öğretim sınavlarında, sınav ekranından başka bir ekrana geçiş yapıldığı an sistem bunu yakalayabiliyor. Ama telefon üzerinden alınan ekran görüntüsünün sosyal medya ya da diğer iletişim ortamlarında paylaşılmasını engelleyen bir sistem yok. Kopyayı tamamen engellemek mümkün olmasa da büyük ölçüde önüne geçilebilebilir. Örneğin sınavlarda süre sınırı verilebilir, sınav tek bir günde ve saatte yapılabilir.”
Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitim Yönetimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Coşkun Bayrak: “Kopyayla sınavlarını geçen öğrenciler bilgiyi kazanmak yerine sadece sınav için kullanıp sonra da bir kenara atmış oluyor. Aynı zamanda kopyayla sınavları geçip mezun olanlar da ortaöğretim istatistiklerinde lise mezunu sayısını da artırmış oluyor. Fakat ne kadar nitelikli mezunlar oldukları tartışılır.”
